Ottomaanse rijkdommen in de Nieuwe Kerk
14 december 2006 – Juist nu Nederland
vooroploopt met anti-Turkse sentimenten, probeert de Nieuwe Kerk
een brug te slaan tussen beide landen. Zaterdag opent een prachtige
tentoonstelling over de cosmopolitische miljoenenstad Istanbul.
De tentoonstelling opent met een impressie van een Bazaar, met
straatgeluiden en een indrukwekkende verzameling felgekleurde plastic
wasknijpers, droogrekjes, opbergdozen en bezems. De rest van de
tentoonstelling gaat over het Ottomaanse rijk. Geen plastic, maar
zilver, parelmoer, edelstenen en andere rijkdommen. Veel ervan komt
uit het beroemde Topkapipaleis in Istanbul.
De tentoonstelling gaat vooral over de hofcultuur van de sultans.
Dit betekent dat veel voorwerpen, anders dan de wasknijpers, een
superieure nutteloosheid uitstralen. De rijkversierde dolken bijvoorbeeld
werden niet als wapen gebruikt, maar gedragen als accessoire –
zowel door mannen als door vrouwen.
De plateauslippers die de vrouwen in de hamam droegen hadden wel
praktisch nut: ze zorgden dat hun voeten droog bleven. Tegelijk
waren echter ook dit statussymbolen. Hoe hoger de hakken, hoe meer
bediendes er nodig waren om te voorkomen dat de draagster om zou
vallen.
Zelfs bij het wapentuig was praktisch nut ondergeschikt aan elegantie.
De Ottomanen hadden een voorkeur voor helmen van koper: minder sterk
dan ijzer of staal, maar gemakkelijker te bewerken.
De sultans en hun hofhouding hielden er blijkbaar van om hun tijd
te verdrijven met behulp van rijk versierde hulpmiddelen als koffieserviezen,
kalligrafeersetjes, speciale lepels om fruitsorbets te eten en potjes
om kauwgum in op te bergen. “Meisjes hielden de kauwgom voortdurend
in hun mond, deze kauwgom maakte dat ze een frisse adem hadden en
dat ze witte tanden kregen. Dit viel bij de sultan zeer in de smaak”,
aldus een Franse bezoeker in de 17e eeuw.
Op ‘ons Istanbul in Amsterdam’, zoals hoofd tentoonstellingen
Marlies Kleiterp de tentoonstelling noemt, wordt ook aandacht besteed
aan de relatie met Nederland. Het Ottomaanse Rijk was één
van de eerste grote mogendheden die in 1612 de Nederlandse Republiek
erkende. In de Spanjaarden hadden we een gemeenschappelijke vijand.
Vandaag de dag zijn de relaties minder warm. Nederland loopt in
Europa voorop met anti-Turks populisme en tijdens de verkiezingen
speelde opeens de Armeense kwestie op. De Nieuwe Kerk hoopt echter
een brug te slaan door Nederlanders te laten kennismaken met de
culturele wortels van het huidige Turkije.
Of de rijkdommen uit het Topkapi zullen helpen om de Wilders-aanhang
milder te stemmen, is de vraag: ook in dit opzicht zijn de voorwerpen
waarschijnlijk volstrekt nutteloos. Even goed is de tentoonstelling
spectaculair. Voor superieure kitsch waaronder theepotten, pepermolens
en mozaïektegels kan men terecht bij de museumwinkel, die ook
de mooi uitgegeven catalogus verkoopt.
Istanbul: De stad en de sultan. Openingstijden.
Catalogus: 29,95 euro. Afbeelding: Ceremoniële dolk, Ottomaans,
eind 17de eeuw - begin 18de eeuw, Moghul, staal, goud, kristal,
robijn, smaragd, lengte 35 cm, Topkapi Paleis Museum.
Zie ook: Turkse Amsterdammers
blij met tentoonstelling
Nieuws uit Amsterdam ontvangen? Klik
hier
|