Nieuws uit Amsterdam

8 april 2006 – Twaalfduizend mensen hebben vandaag gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een gevangenis van binnen te bekijken. Critici waarschuwden voor ‘aapjes kijken’, maar in het Huis van Bewaring aan de Amsterdamse Havenstraat bleek dit mee te vallen.

Een deel van de bevolking ziet de gevangenissen als hotels, zo vertelde de unitmanager bij de ontvangst, terwijl een ander deel ze ziet als de plek waar sadisten en racisten hun werk doen. Niet geheel verassend was het doel van de open dag om “aan te tonen dat allebei de beelden niet kloppen”.

Van te voren had belangenorganisatie EORG aangekondigd dat ze bij de poorten met megafoons zou gaan demonstreren tegen de open dag. “De mensen binnen, en daarvoor gaat de EORG, vinden het maar niks, ze noemen het ook wel ‘aapjes kijken’, het kleine beetje privacy dat ze nog hebben haalt Donnert hiermee weer onderuit”.

Overigens zijn organisaties als Bonjo (een samenwerkingsverband van organisaties die zich inzetten voor gedetineerden, ex-gedetineerden en hun relaties) en de Anarchistische Groep Amsterdam (AGA) minder uitgesproken in hun oordeel over de open dagen. Zij zien er ook positieve kanten aan.

THERMOSKAN
Bij de poort van de Havenstraat stonden vanochtend in ieder geval geen demonstranten. De unitmanager benadrukte dat het niet de bedoeling was dat het bezoek zou uitdraaien op aapjes kijken. Er werd ons dan ook op het hart gedrukt om de gordijntjes voor het luik in de celdeuren niet open te trekken.

Tijdens de rondleiding viel er nauwelijks een gedetineerde te zien. Uitzondering waren enkele mannen in verfomfaaide gevangenisshirts, die in de keuken brood op karren aan het laden waren. “Zij vinden het niet erg dat wij hier komen kijken”, aldus de bewaarder die ons rondleidde.

Vandaag hoefde zij geen uniform te dragen, normaal moet dat wel. “Als er een grote vechtpartij uitbreekt, dan is het belangrijk dat je meteen kan herkennen wie de bewaarders zijn. Als vrouw ben je trouwens sowieso herkenbaar als bewaarder, want de gevangenen zijn hier allemaal mannen”.

Het Huis van Bewaring aan de Havenstraat is meer dan honderddertig jaar oud en een monument. “Er zijn alleen toiletten in de cellen gebouwd, voor de rest is alles aan de binnenkant nog in de originele staat”, aldus de unitmanager.

Totaal kunnen er 224 gevangenen worden ondergebracht. Zesentwintig cellen zijn bestemd voor ‘twee op een cel’. Momenteel is men bezig om de helft van de inrichting om te bouwen tot afdeling voor veelplegers. Zwervers en verslaafden die al te vaak een pak melk of een fiets hebben gestolen, kunnen daar twee jaar worden opgesloten.

De cellen zijn klein, zeker als je bedenkt dat een deel is omgebouwd tot tweepersoonscel door het bed te vervangen door een stapelbed. De ruimte is zo nauw dat je elkaar nauwelijks kan ontlopen. Vanaf vier uur ’s middags krijgen de gevangenen een thermoskan thee of koffie en gaat de deur op slot.

ME-UITRUSTING
Ook overdag zitten ze in principe opgesloten, tenzij ze bijvoorbeeld arbeid verrichten. Het regime is nog wat strenger dan in een gewone gevangenis. Dit heeft ermee te maken dat de Havenstraat een Huis van Bewaring is, waar gevangenen normaal gesproken relatief kort verblijven. Zo gauw de rechter in hun zaak een definitieve uitspraak heeft gedaan, verhuizen ze naar een gewone gevangenis.

De rondleiding voerde onder meer langs de isoleercellen, de luchtkooi, de keuken en de werkplaats waar gevangenen tl-armaturen of prijsbekers in elkaar zetten. Als afsluiting werd een demonstratie gegeven door het interne bijstandsteam, dat speciaal is opgericht om de nieuwe tweepersoonscellen te ontruimen.

De bewaarders gingen in een soort ME-uitrusting twee van hun collega’s te lijf, die voor onwillige gedetineerde speelden. Dat ging gepaard met flink wat duwen en trekken en een enkele tik met de wapenstok. “Het komt misschien een beetje chaotisch over, maar ze gaan volgens een vast plan te werk”, aldus de trainer.

Hij vertelde ook dat het team pas één keer een situatie had meegemaakt waarin enig geweld moest worden gebruikt. “Hun roem is ze vooruitgesneld. Als de gevangenen een man met een helm voor de celdeur zien staan, dan kiezen ze er bijna altijd voor om mee te werken. En dat is een wijs besluit”.

Vorige week verscheen een inspectierapport, dat positief oordeelt over de manier waarop de bewaarders van de Havenstraat hun werk doen. In zijn algemeenheid is de situatie in het gevangeniswezen minder gunstig. Het aantal cellen is explosief gegroeid, en als gevolg van bezuinigingen doen zich soms ernstige misstanden voor.

Achtergrond: Misstanden achter de tralies

Nieuws uit Amsterdam ontvangen? Klik hier

Dit is de oude website. Nieuwe berichten vindt u hier