De ‘slimme stad’ is geen verkiezingsthema

«Gemeenten die goedbedoeld ‘smart’ willen worden, leveren zich met huid en haar over aan technologiebedrijven en schenden de privacywetgeving,» zo concludeerde onderzoeksjournalist Saskia Naafs onlangs. Ook Amsterdam wil graag een smart city zijn, maar dit thema leeft nauwelijks bij politieke partijen.

Afgelopen woensdag gingen politici in debat over technologie en de stad. Marleen Stikker van Waag Society besprak de verkiezingsprogramma’s en kon daarin nauwelijks iets over data en technologie vinden. Uitzondering is de Piratenpartij. Die partij wil bijvoorbeeld dat er een Amsterdamse Wolk komt, zodat de gemeente niet meer afhankelijk is van Microsoft.

Het debat met politici kwam nauwelijks van de grond. Ze benadrukten vooral dat ze nog te weinig kennis hebben over het onderwerp. Een discussie over privacy liep dood met de vaststelling dat het belangrijk is om burgers op hun eigen verantwoordelijkheid te wijzen: gebruik geen pincode 0000 of 1234.

Jelle de Graaf van de Piratenpartij deed nog wel een poging om het debat te verdiepen: «Het gaat erover dat op dit moment bedrijven uit Silicon Valley en bedrijven uit China de digitale infrastructuur van onze stad overnemen.»

Journalist Saskia Naafs van platform Investico onderzocht vorig jaar tien ‘slimme gemeenten’. Zij verbaasde zich erover dat niemand precies weet welke projecten er worden uitgevoerd en wat er is afgesproken over de gegevens die worden verzameld. Met een beroep op het ‘bedrijfsgeheim’ weigeren gemeenten om inzage te geven in de contracten die ze sluiten met technologiebedrijven.

Regelmatig staan projecten op gespannen voet met de privacyregels. De smart-city manager van Den Haag heeft er niet zo’n probleem mee dat de regels af en toe worden overtreden. Regels zijn lastig voor innovatie, vindt hij: «Denk aan Airbnb, Booking.com of Uber, als die bedrijven zich aan alle regels hadden gehouden waren ze nooit zo groot geworden.»

Amsterdam komt in het onderzoek van Naafs niet voor, maar ook hier zijn er genoeg aangrijpingspunten voor discussie. Denk aan de telcamera’s en wifi-sensoren waarmee de gemeente mensen in de publieke ruimte volgt, in het kader van crowd management. Of aan het smart mobility-beleid waarin Amsterdam samenwerkt met Tom Tom en Google. Of aan het nieuwe deelfietsenbeleid waarbij fietsers nauwkeurig worden gevolgd, maar geen open data beschikbaar komt.

Het debat werd afgesloten door onderzoeker Evgeny Morozov. Hij waarschuwde dat de slimme stad een voorbode is van een stad waar essentiële publieke dienstverlening - van verkeersmanagement tot gezondheidszorg - gecontroleerd wordt door technologiebedrijven.

De bespreking is gebaseerd op het videoverslag van het debat.

Zie ook Stemwijzer voor Amsterdammers