Gevangenis: geen aapjes kijken
8 april 2006 – Twaalfduizend mensen
hebben vandaag gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een gevangenis
van binnen te bekijken. Critici waarschuwden voor ‘aapjes
kijken’, maar in het Huis van Bewaring aan de Amsterdamse
Havenstraat bleek dit mee te vallen.
Een deel van de bevolking ziet de gevangenissen als hotels, zo
vertelde de unitmanager bij de ontvangst, terwijl een ander deel
ze ziet als de plek waar sadisten en racisten hun werk doen. Niet
geheel verassend was het doel van de open dag om “aan te tonen
dat allebei de beelden niet kloppen”.
Van te voren had belangenorganisatie EORG aangekondigd dat ze bij
de poorten met megafoons zou gaan demonstreren tegen de open dag.
“De mensen binnen, en daarvoor gaat de EORG, vinden het maar
niks, ze noemen het ook wel ‘aapjes kijken’, het kleine
beetje privacy dat ze nog hebben haalt Donnert hiermee weer onderuit”.
Overigens zijn organisaties als Bonjo (een samenwerkingsverband
van organisaties die zich inzetten voor gedetineerden, ex-gedetineerden
en hun relaties) en de Anarchistische Groep Amsterdam (AGA) minder
uitgesproken in hun oordeel over de open dagen. Zij zien er ook
positieve kanten aan.
THERMOSKAN
Bij de poort van de Havenstraat stonden vanochtend in ieder geval
geen demonstranten. De unitmanager benadrukte dat het niet de bedoeling
was dat het bezoek zou uitdraaien op aapjes kijken. Er werd ons
dan ook op het hart gedrukt om de gordijntjes voor het luik in de
celdeuren niet open te trekken.
Tijdens de rondleiding viel er nauwelijks een gedetineerde te zien.
Uitzondering waren enkele mannen in verfomfaaide gevangenisshirts,
die in de keuken brood op karren aan het laden waren. “Zij
vinden het niet erg dat wij hier komen kijken”, aldus de bewaarder
die ons rondleidde.
Vandaag hoefde zij geen uniform te dragen, normaal moet dat wel.
“Als er een grote vechtpartij uitbreekt, dan is het belangrijk
dat je meteen kan herkennen wie de bewaarders zijn. Als vrouw ben
je trouwens sowieso herkenbaar als bewaarder, want de gevangenen
zijn hier allemaal mannen”.
Het Huis van Bewaring aan de Havenstraat is meer dan honderddertig
jaar oud en een monument. “Er zijn alleen toiletten in de
cellen gebouwd, voor de rest is alles aan de binnenkant nog in de
originele staat”, aldus de unitmanager.
Totaal kunnen er 224 gevangenen worden ondergebracht. Zesentwintig
cellen zijn bestemd voor ‘twee op een cel’. Momenteel
is men bezig om de helft van de inrichting om te bouwen tot afdeling
voor veelplegers. Zwervers en verslaafden die al te vaak een pak
melk of een fiets hebben gestolen, kunnen daar twee jaar worden
opgesloten.
De cellen zijn klein, zeker als je bedenkt dat een deel is omgebouwd
tot tweepersoonscel door het bed te vervangen door een stapelbed.
De ruimte is zo nauw dat je elkaar nauwelijks kan ontlopen. Vanaf
vier uur ’s middags krijgen de gevangenen een thermoskan thee
of koffie en gaat de deur op slot.
ME-UITRUSTING
Ook overdag zitten ze in principe opgesloten, tenzij ze bijvoorbeeld
arbeid verrichten. Het regime is nog wat strenger dan in een gewone
gevangenis. Dit heeft ermee te maken dat de Havenstraat een Huis
van Bewaring is, waar gevangenen normaal gesproken relatief kort
verblijven. Zo gauw de rechter in hun zaak een definitieve uitspraak
heeft gedaan, verhuizen ze naar een gewone gevangenis.
De rondleiding voerde onder meer langs de isoleercellen, de luchtkooi,
de keuken en de werkplaats waar gevangenen tl-armaturen of prijsbekers
in elkaar zetten. Als afsluiting werd een demonstratie gegeven door
het interne bijstandsteam, dat speciaal is opgericht om de nieuwe
tweepersoonscellen te ontruimen.
De bewaarders gingen in een soort ME-uitrusting twee van hun collega’s
te lijf, die voor onwillige gedetineerde speelden. Dat ging gepaard
met flink wat duwen en trekken en een enkele tik met de wapenstok.
“Het komt misschien een beetje chaotisch over, maar ze gaan
volgens een vast plan te werk”, aldus de trainer.
Hij vertelde ook dat het team pas één keer een situatie
had meegemaakt waarin enig geweld moest worden gebruikt. “Hun
roem is ze vooruitgesneld. Als de gevangenen een man met een helm
voor de celdeur zien staan, dan kiezen ze er bijna altijd voor om
mee te werken. En dat is een wijs besluit”.
Vorige week verscheen een inspectierapport, dat positief oordeelt
over de manier waarop de bewaarders van de Havenstraat hun werk
doen. In zijn algemeenheid is de situatie in het gevangeniswezen
minder gunstig. Het aantal cellen is explosief gegroeid, en als
gevolg van bezuinigingen doen zich soms ernstige misstanden voor.
Achtergrond: Misstanden
achter de tralies
Nieuws uit Amsterdam ontvangen? Klik
hier
|